Voka: Lokale besturen moeten meer ruimte vrijmaken voor bedrijventerreinen

Lokale besturen zijn belangrijk voor ondernemingen. Ze bepalen waar ondernemers zich kunnen vestigen, welke activiteiten ze kunnen uitbouwen en hoe de mobiliteit wordt georganiseerd. De lokale verkiezingen van 13 oktober 2024 zijn dan ook cruciaal voor het ondernemerschap in Vlaanderen. Voka schuift voor elke gemeente prioriteiten naar voren om het lokale ondernemingsklimaat te verbeteren. In een lokaal memorandum voor heel Vlaanderen schuift Voka 25 speerpunten naar voren die voor alle lokale besturen van toepassing zijn. Gemeenten moeten fusies aangaan om voldoende bestuurskracht te hebben. Voka pleit ook voor letterlijk meer ruimte voor ondernemingen. In elke Vlaamse provincie daalt het aanbod aan beschikbare bedrijfsruimtes.

“Steden en gemeenten zijn enorm belangrijk. Ze vormen het sociaal en economisch weefsel van onze samenleving en staan het dichtst bij de burgers en de bedrijven. Steden en gemeenten hebben ook een grote impact op ondernemerschap: ze bepalen bijvoorbeeld waar en hoe we kunnen ondernemen. Met dit Voka memorandum willen we gemeenten inspireren om hun taken nog beter te vervullen, in het belang van alle inwoners en ondernemingen ”, zegt Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van Voka.

Lokale besturen moeten ervoor zorgen dat er voldoende ruimte is om te ondernemen, ook na 2040, en dat er voldoende geïnvesteerd wordt in mobiliteitsinfrastructuur. Ook in andere kritische infrastructuur – op het vlak van energie, water, digitalisering – moet geïnvesteerd worden. Het vergunningenbeleid moet beter en voorspelbaarder. Ook in domeinen zoals onderwijs, activering en zorg, hebben steden en gemeenten een belangrijke rol te spelen. Voor dit alles is samenwerking én bestuurskracht nodig.

Verplichte gemeentefusies

Voka pleit voor gemeentefusies voor alle gemeenten onder de 30.000 inwoners. Dat zal de samenwerking bevorderen en de bestuurskracht verhogen. Kleine gemeenten die in de komende legislatuur zelf geen fusieplannen maken, moeten uiteindelijk verplicht worden te fusioneren.

De voorbije jaren heeft Vlaanderen verschillende vrijwillige gemeentefusies gekend. Een eerste fusiegolf bracht het aantal Vlaamse gemeenten op 300. Een tweede fusiegolf zal vanaf 2025 het aantal gemeenten op 285 brengen. Dat is de juiste richting, maar er zijn nog steeds teveel gemeenten met een te kleine schaal en een te beperkte bestuurskracht.

Bedrijventerreinen

Sinds 2016 is het aanbod aan bedrijfsruimte in Vlaanderen met 66% gedaald. Die neerwaartse trend is in elke Vlaamse provincie merkbaar. Zo blijkt uit cijfers van VLAIO. In de provincies Antwerpen en Oost-Vlaanderen is er telkens maar 50 hectare terreinen beschikbaar. Nochtans is ruimte voor bedrijvigheid cruciaal voor economische groei en productiviteitsverhoging. Bedrijven die stuiten op een tekort aan geschikte uitbreidingslocaties zien zich gedwongen om uitbreidingsplannen op te schorten of zelfs personeelsuitbreidingen uit te stellen.

Voka roept de lokale besturen op om meer gebieden beschikbaar te maken voor ondernemingen. Daar waar bedrijfsgebieden geschrapt worden, moet er telkens een compensatie gebeuren door nieuwe terreinen als alternatief aan te duiden. Een behoefteanalyse moet duidelijk maken wat de huidige en de toekomstige nood is in Vlaanderen aan economische uitbreidingsgebieden.

25 speerpunten uit het Vokamemorandum voor de lokale verkiezingen

DE TOEKOMST VAN LOKALE BESTUREN

1. De bestuurskracht moet omhoog. Gemeenten met minder dan 30.000 inwoners moeten een laatste kans krijgen om vrijwillig te fusioneren.

2. Elke gemeente moet voor zichzelf uitmaken wat haar kerntaken zijn. Die kunnen voor iedere gemeente verschillend zijn naargelang de bevolking, ligging en economie. Gemeenten stellen zich hierbij eerder op als regisseur, minder als actor, tenzij er geen goede alternatieven zijn.

3. We vragen de lokale besturen om de koppen bij elkaar te steken en ‘regiodeals’ uit te werken samen met lokale partners. ‘Regiodeals’ zijn economische projecten die een positief effect hebben op de volledige regionale economie.

SLIMME INVESTERINGEN

4. Door jarenlang te weinig te investeren, is onze voorraad kapitaalgoederen te klein geworden. Alle overheden, inclusief lokale besturen, moeten daarom uiterlijk in 2029 minimaal 4,5% van het bbp investeren. Voor alle gemeenten en provincies samen betekent dit dat ze in de komende bestuursperiode ongeveer 650 miljoen euro meer moeten investeren dan in 2022.

5. De lokale overheden moeten hun investeringen beter verspreiden over de hele bestuursperiode om problemen te voorkomen die de kosten verhogen.

6. In de volgende bestuursperiode moeten gemeenten vooral investeren in (groei)infrastructuur en klimaattransitie. Dit betekent bijvoorbeeld investeren in parkeerterreinen aan de rand van de stad, het compacter maken van steden en het verminderen van verharding

GROEIBEVORDERENDE FISCALITEIT

7. We vragen de lokale besturen om een fiscaal pact, waarbij bedrijfsbelastingen niet stijgen zolang de Vlaamse overheid de lokale besturen royaal financiert.

8. Als lokale overheden belastingen van bedrijven innen, moeten ze kiezen voor belastingen die weinig moeite kosten voor bedrijven om te betalen, zoals de onroerende voorheffing. Specifieke belastingen speciaal voor bedrijven moeten zo veel mogelijk worden beperkt.

9. Bij het invoeren of wijzigen van belastingreglementen moet er eerst een onderzoek worden uitgevoerd naar de sociaal-economische en budgettaire impact.

RUIMTE OM TE ONDERNEMEN

10. Bereid je voor op de bouwshift door samen met lokale ondernemers te onderzoeken wat er nodig is. Zorg ervoor dat je in de plannen voor ruimtelijke ordening van de provincie en de gemeente rekening houdt met de behoefte aan bedrijventerreinen, zowel nu als na 2040.

11. Ruil bedrijventerreinen die niet goed ontwikkeld kunnen worden voor terreinen die beter bereikbaar en gelegen zijn. Zorg ervoor dat je altijd een terrein ruilt voor een ander, zodat er geen ruimte voor bedrijven verloren gaat.

12. Maak de vergunningsprocedure voorspelbaarder en duidelijker, door altijd een voorbereidend traject uit te voeren. Stel een omgevingsmanager aan die als aanspreekpunt fungeert voor vergunningsaanvragen. Zorg tijdens de procedure voor goed overleg tussen initiatiefnemers, ambtenaren en politici om problemen op te lossen.

FUTUREPROOF MOBILITEITS- EN LOGISTIEK BELEID

13. Maak een duidelijk beleid voor logistiek en vervoer door te controleren hoe goed nieuwe bedrijventerreinen en werkplekken bereikbaar zijn. Zorg ervoor dat je aandacht besteedt aan openbaar vervoer, fietspaden, en vervoer over water en spoor, naast het vervoer over de weg.

14. Verbeter de coördinatie bij werkzaamheden op openbare plekken. Deel informatie tussen betrokken partijen, communiceer duidelijk met ondernemers en bewoners, en zorg ervoor dat werkzaamheden goed op elkaar worden afgestemd, zodat er niet tegelijkertijd aan alternatieve routes wordt gewerkt.

15. Investeer in vervoersinfrastructuur en houd rekening met vergroening van mobiliteit. Denk hierbij aan slimme infrastructuur en technologieën voor slimme stadslogistiek. Zorg ook voor genoeg parkeerplaatsen voor vrachtwagens en laad- en loszones in de stad.

ARBEIDSMARKT: LOKAAL ACTIVEREN

16. Zorg ervoor dat zowel de Vlaamse overheid als de lokale besturen in kaart brengen hoeveel mensen er beschikbaar zijn om te werken.

17. Zorg ervoor dat zowel de Vlaamse overheid als de lokale besturen samenwerken om de arbeidsreserve aan het werk te krijgen. Elk niveau moet zijn eigen sterke punten gebruiken binnen duidelijk afgesproken taken en verantwoordelijkheden.

18. Verbeter de samenwerking tussen lokale overheden en bedrijven, zodat meer werkzoekenden aan het werk kunnen bij private werkgevers.

NAAR DE TOP MET ONS ONDERWIJS

19. Lokale overheden moeten actiever helpen om onderwijs en werk beter op elkaar af te stemmen, bijvoorbeeld door advies te geven bij het maken van opleidingsprogramma’s.

20. Investeer in lokale opleidingscentra voor technische en beroepsopleidingen. Dankzij deze centra kunnen scholen beter samenwerken en praktijkdocenten efficiënter inzetten. De opleidingscentra maken het ook beter mogelijk voor bedrijven om te investeren in speciale trainingen.

21. Lokale besturen moeten jongeren die dreigen uit te vallen uit het onderwijs helpen door ze te verbinden met onderwijsmogelijkheden die werk en leren combineren (zoals duaal leren). Dit helpt voorkomen dat jongeren zonder kwalificaties uitvallen.

22. Faciliteer de ontwikkeling van Talentcenters over heel Vlaanderen, zodat iedere 12-14-jarige in Vlaanderen een goede studieoriëntering kan krijgen.

OPTIMALE WELZIJNS- EN GEZONDHEIDSZORG

23. Versterk de rol van het lokale bestuur als coördinator en beperk hun rol in de zorg tot taken die anderen niet kunnen uitvoeren.

24. Zorg voor een duidelijk kader voor lokale besturen om de gezondheid van inwoners te verbeteren. Zorg ervoor dat dit kader aansluit bij het beleid van de Vlaamse overheid.

25. Geef duidelijkheid over hoe lokale besturen geld gebruiken in de zorg, zowel wat betreft inkomsten als uitgaven. Dit helpt beleidsmakers om op basis van data beleid te maken, vooral met het oog op de vergrijzing.

Eric Laureys

Woordvoerder, Voka vzw

---

eric.laureys@voka.be+32 489 933 325