Dringend spoorbeleid met visie gevraagd

Vokapaper licht spoorbeleid door

25 februari 2021

Jarenlang ongeïnspireerd beleid heeft het spoor in België geen goed gedaan. In een Vokapaper maakt mobiliteitsexperte Goedele Sannen de staat op van de spoorwegen in ons land. “De spoorwegen hebben dringend nieuwe én ambitieuze beheersovereenkomsten nodig. Slaagt de nieuwe minister van mobiliteit waar zijn voorgangers gefaald hebben? De bedrijven in dit land zijn één van de grootste klanten van het spoor. Zij vragen een betrouwbare en performante dienstverlening”, zo luidt de conclusie van de Vokastudie.

Vokapaper Spoor - download

PDF - 4.6 Mb

Downloaden

De huidige beheersovereenkomsten die de federale overheid afsloot met zowel Infrabel als de NMBS dateren van 2008. Sindsdien kende België 4 verschillende ministers van mobiliteit. Geen van hen slaagde erin om nieuwe beheersovereenkomsten af te sluiten. Onze spoorwegen doen noodgedwongen verder met een visie die ondertussen méér dan een decennium oud is.

Er is geen hedendaagse visie op het spoorbeleid. (Hans Maertens)

“We laten elke dag treinen rijden, maar we hebben geen hedendaagse visie op de toekomst van het spoor. Dat kan zo niet langer. Onze oproep naar de minister van mobiliteit: maak werk van nieuwe beheersovereenkomsten met de NMBS en Infrabel. Stel een langetermijnnvesteringsplan op waarmee we ons spoornet future proof kunnen maken. Het komende decennium kan dit van het spoor worden maar dan moet er nu gehandeld en beslist worden”, zegt Hans Maertens, gedelegeerd bestuurder van Voka. “Alles start met een moderne visie op spoorbeleid en dus op mobiliteit in het algemeen. Dit kan niet zonder afstemming met de gewesten en de andere vervoersoperatoren (De Lijn, TEC, MIVB).”

NMBS en Infrabel moeten werken met meetbare doelstellingen zoals elk modern bedrijf. (Goedele Sannen)

Auteur van de Vokapaper is mobiliteitsexperte Goedele Sannen: “Het spreekt voor zich dat er zo snel als mogelijk nieuwe beheerscontracten moeten opgemaakt worden, aangepast aan de veranderingen in mobiliteit en aan de Europese context. De dienstverlening die van de verzelfstandigde overheidsbedrijven wordt verwacht, moet daarin duidelijk en bindend omschreven staan. Zoals elk modern bedrijf dienen de NMBS en Infrabel te werken met meetbare doelstellingen die controle van de prestaties mogelijk maken”.

Bedrijven belangrijke spoorklanten

Elke werkgever moet verplicht tussenkomen in de pendeltrajecten per spoor van zijn werknemers. Op die manier zijn de werkgevers één van de belangrijkste klanten van de NMBS. Ook voor het goederenvervoer per spoor verwachten de Vlaamse ondernemingen een klantgerichte dienstverlening van alle spoorspelers.

Spoorinfrastructuurbeheerder Infrabel houdt te weinig rekening met de noden van bedrijven. Het beheer van de spoorcapaciteit is onvoldoende op maat van goederenstromen en ook de coördinatie en communicatie over werven kan beter. Intermodaliteit en modal shift, zowel voor goederen- als personenvervoer, moeten het uitgangspunt zijn voor spoorinvesteringen. Naast harde infrastructuur moet er ook stevig geïnvesteerd worden in digitalisering en technologie. In de Vlaamse havengebieden zijn een hele reeks investeringen nodig zodat het goederenvervoer per spoor sterker kan groeien. Het aandeel goederen dat in België per spoor vervoerd wordt, ligt op 8,6%. Het is de ambitie om dit percentage op te trekken tot 16% in 2030.

De productiviteit van de spoorwegen in België ligt onder het Europese gemiddelde. We betalen veel belastinggeld aan het spoor, maar krijgen daar in verhouding te weinig voor terug. Vervoersplannen moeten bekeken worden vanuit klanten- en financieel perspectief; niet alleen vanuit lokale en communautaire evenwichten.

Opportuniteit

Het spoorbeleid is verbonden met het ruimere mobiliteitsvraagstuk. Het mobiliteitsbeleid is versnipperd tussen gewesten, de federale overheid en de lokale overheden. Het plan dat België eind april moet voorleggen aan Europa om de besteding van de beloofde relancemiddelen te verantwoorden, noopt de verschillende beleidsniveaus in ons land alvast tot gezamenlijke visievorming. Dit is een unieke kans om tot een gedeelde visie op mobiliteit te komen waarbij de horizon in 2040 ligt.