Voka lanceert relanceplan voor arbeidsmarkt

Onze regeringen moeten nu dringend ingrijpen in de arbeidsmarkt om een historisch groot bloedbad te voorkomen. Voka, het Vlaams netwerk van ondernemingen, lanceert een relanceplan met noodzakelijke maatregelen om jobs en bedrijven te redden. “Onze arbeidsmarkt staat in brand. 180.000 medewerkers dreigen hun baan te verliezen, maar liefst dertig keer meer dan bij de sluiting van Ford Genk”, zegt gedelegeerd bestuurder Hans Maertens. “Dat mogen we niet laten gebeuren. Er is een bijkomend pakket aan maatregelen nodig, met meer flexibiliteit en een snellere activering van tijdelijk werklozen. Nu is het moment om onze arbeidsmarkt klaar te stomen voor de toekomst.”

Historisch veel mensen zitten in tijdelijke werkloosheid, ruim 1 miljoen. Als we niets doen, zullen velen van hen niet naar hun job kunnen terugkeren omdat hun bedrijven intussen failliet gaan of moeten herstructureren om te overleven. “Kijk maar naar de drama’s in de luchtvaartsector”, werpt Hans Maertens op. “Uit onze enquêtes bij bedrijven blijkt dat één op vijf ondernemingen vreest voor een mogelijk faillissement en nog eens één op vier vreest te moeten ontslaan. De Nationale Bank heeft berekend dat 180.000 medewerkers door corona hun job kunnen verliezen. Bovendien staat van 70.000 zelfstandigen hun zaak en dus hun baan op de tocht. Zo’n sociaal bloedbad zou helaas historisch groot zijn.”

Overheden moeten nú dringend ingrijpen in arbeidsmarkt om dat te vermijden, met bijkomende maatregelen om de relance van onze economie en arbeidsmarkt te stimuleren. “De eerste hulp is toegediend: overheden hebben goed ingegrepen en acute faillissementen en ontslagen vermeden door te waken over de liquiditeit van bedrijven. Denk maar aan uitstel van betaling van bepaalde belastingen en bijdragen, het bankenplan en de tijdelijke werkloosheid”, legt Hans Maertens uit. “Maar onze economie en arbeidsmarkt liggen nog op intensive care. Veel bedrijven riskeren nog lang te slabakken door te weinig vraag, omdat hun businessmodel is aangetast of hun kapitaalbuffers onder druk staan. Zonder bijkomende steun kunnen dus alsnog veel bedrijven en jobs verdwijnen.”

Dringend relanceplan nodig

Voka heeft een relanceplan voor de arbeidsmarkt klaar om dit worstcasescenario af te wenden en onze arbeidsmarkt af te stemmen op de noden die zich opdringen in coronatijden. “De coronacrisis hertekent onze economie en arbeidsmarkt op een ingrijpende manier zoals nooit tevoren. Enerzijds zijn er ondernemingen die nog lange tijd op lage toeren zullen draaien, in herstructurering gaan of failliet kunnen gaan. Anderzijds zijn er ondernemingen die wel kunnen groeien en waar er handen tekort zijn, die nu al in overdrive draaien, die een nieuw businessmodel ontwikkelen”, merkt Hans Maertens op. “Er is dus een mix van maatregelen nodig die ondernemingen structureel ondersteunt, om te overleven én te groeien.”

Aan de bedrijven die het moeilijk zullen blijven hebben, moeten de overheden financiële zuurstof blijven geven. Daartoe is een verlenging van de tijdelijke werkloosheid wegens overmacht volgens de huidige eenvoudige procedure absoluut noodzakelijk, en dit minstens tot en met 31 augustus. Daarnaast moet er verder uitstel en eventueel kwijtschelding van RSZ-bijdragen en bedrijfsvoorheffing voor 2020 komen.

Flexibeler werken om te groeien

“Maar belangrijker is dat we nu tegelijk ook overschakelen naar een flexibele arbeidsorganisatie, zodat bedrijven die nu veel vraag hebben ook volle bak kunnen werken, zodat ondernemingen die het al moeilijk hebben niet gewurgd worden door hun arbeidsorganisatie én zodat bedrijven die nieuwe banen creëren snel kunnen groeien”, werpt Hans Maertens op. Voka stelt hiervoor een pakket van maatregelen voor, zoals meer vrijwillige overuren en nachtwerk mogelijk maken. Alle bedrijven moeten immers hun arbeidsorganisatie aanpassen aan de veiligheidsmaatregelen, waardoor zij ook nood hebben aan meer flexibiliteit.

Maar we moeten niet alleen onze arbeidsorganisatie klaarstomen voor de toekomst. “We moeten meer inzetten op vorming, zeker op digitale opleidingen nu daar tijd en ruimte voor is. Crisissen versnellen doorgaans enkele evoluties die al voordien aan de gang waren. Dat zal nu met de digitalisering zeker het geval zijn”, zegt Hans Maertens.

Meer vorming en activering tijdelijk werklozen

Voka stelt dan ook voor dat tijdelijk werklozen sneller geactiveerd worden, ten laatste na 2 maanden. “Op die manier doen ze skills op die ze meer dan ooit zullen kunnen benutten in hun job, zodra ze die weer kunnen opnemen. Voor bedrijven betekent beter gevormde medewerkers eens ze kunnen heropstarten dan weer een extra voorsprong”, zegt Hans Maertens. Ook door de opleidingscheques te verhogen of het Vlaams Opleidingsverlof te versoepelen, moeten we nu vorming volop aanmoedigen.

Daarnaast moeten we de permanent en tijdelijke werklozen toeleiden naar bedrijven waar handen tekort zijn. Zo zijn er de #COVID19-vacatures bij de VDAB, waarbij werklozen tijdelijk kunnen inspringen en een werkgever uit de nood kunnen helpen die door de coronacrisis extra werkkrachten nodig heeft.

OVERZICHT - De voorstellen van Voka voor de relance van de arbeidsmarkt

1. Financiële zuurstof blijven geven in 2020

Tijdelijke werkloosheid verlengen tot minstens 31 augustus

• Door de vele aanvragen voor tijdelijke werkloosheid is de procedure sinds 20 maart versoepeld.

• Deze vereenvoudiging loopt tot 30 juni 2020.

• Voka vraagt om deze ongewijzigd te verlengen tot minstens 31 augustus.

RSZ-bijdragen en bedrijfsvoorheffing verder uitstellen en eventueel kwijtschelden

• Voor de RSZ-bijdrage van het eerste en tweede kwartaal kunnen bedrijven die gesloten zijn of een omzetverlies van 65 procent hebben uitstel van betaling krijgen tot 15 december.

• De betaling bedrijfsvoorheffing en btw die betrekking heeft op de maand april wordt met twee maanden uitgesteld.

• Wellicht zal het ook nadien voor veel ondernemingen nog niet business as usual zijn qua omzet.

• Voka vraagt daarom verder uitstel en eventueel kwijtschelding van RSZ-bijdragen en bedrijfsvoorheffing voor 2020.

2.Flexibele arbeidsorganisatie om jobs te vrijwaren en groei te creëren

Meer vrijwillige overuren toelaten in alle sectoren

• Elk jaar kan een werknemer 100 vrijwillige overuren presteren, zonder overloon of inhaalrust.
• In het kader van Covid-19 zijn die 100 vrijwillige overuren tot en met 30 juni verhoogd tot 220 uren bij de werkgevers in de kritieke sectoren.

• Voka stelt voor om dit te verlengen en uit te breiden naar alle sectoren.

Meer uren werken per dag maar niet per week makkelijker maken bij deeltijdse werknemers

• Deeltijdse werknemers die prestaties verrichten buiten het vastgestelde werkrooster presteren ‘bijkomende uren’. Vaak is er recht op overloon, zelfs als de werknemer niet meer uren per week werkt dan gemiddeld.
• Door de coronacrisis moeten bedrijven echter meer schuiven met uurroosters o.a. wegens de social distancing.

• Voka stelt voor om gedurende deze crisisperiode het overloon te laten vallen als de gemiddelde wekelijkse arbeidsduur gerespecteerd wordt.

Nachtwerk pas vanaf middernacht zoals in Nederland

• Nachtarbeid is in België maar uitzonderlijk toegelaten en start al om 20u. In andere landen zoals Nederland is dat pas om 24u.
• In het kader van de coronacrisis kan ‘s nachts mogen werken helpen om de social distancing en dus de veiligheid van medewerkers te garanderen.

• Voka stelt voor om nachtarbeid te laten ingaan vanaf 24 tot 5u, zodat medewerkers meer gespreid over de dag aan het werk kunnen gaan.

Meer vrijheid bij glijdende uurroosters

• Glijdende uren laten werknemers toe om zelf grotendeels het begin en einde van hun werkdag te kiezen.

• Maar het huidig wettelijk kader is vandaag dermate strikt dat dit werkgevers afremt om dit te voorzien voor hun werknemers.

• Laat ondernemingen hierover zelf met werknemers afspraken maken.

Laat toe om gedurende sommige periodes intenser te werken

• Werknemers moeten op het einde van elk kwartaal hun (gemiddelde) arbeidsduur gerespecteerd hebben. Dit verruimen naar een jaar kan slechts via een collectieve arbeidsovereenkomst.
• Nochtans is het aanpassen van de werkintensiteit tijdens bepaalde periodes vandaag geëvolueerd tot een belangrijke vraag van werknemers (samengestelde gezinnen, work-life balance, …).

• Voka stelt voor om ervoor te zorgen dat ondernemingen zo’n annualisering van de arbeidsduur onmiddellijk mogelijk maken voor al hun werknemers.

Laat toe om vakantiedagen over te dragen naar volgend jaar

• Veel werkgevers vrezen dat hun personeelsleden allemaal tegelijkertijd vakantie zullen willen opnemen na de coronastorm. Dit kan de relance van de economie in het gedrang brengen.

• Er zal nood zijn aan een spreidingsplan en -instrumenten om iedereen toe te laten zijn wettelijke en cao-vakantiedagen te kunnen opnemen zonder de bedrijfsheropstart in gedrang te brengen.

• Voka stelt voor om toe te laten dat werknemers na akkoord van hun werkgever een deel van de jaarlijkse vakantiedagen kunnen overdragen naar 2021 of storten op een loopbaanrekening.

3.Werklozen niet ‘bevriezen’ in werkloosheid

Maak een (tijdelijke) overstap van naar een andere job makkelijker

• Er zijn verschillende instrumenten die technisch gezien arbeidsmobiliteit kunnen realiseren maar die daar nog onvoldoende in slagen.

• Voor de vitale sectoren is er in het kader van de coronacrisis een versoepeling voorzien zodat mensen er makkelijker (tijdelijk) aan de slag kunnen.

• Voka stelt voor om dit tijdelijk uit te breiden naar alle sectoren zodat ondernemingen in deze bijzondere tijden naar oplossingen kunnen zoeken voor hun mensen in plaats van hen te lang thuis te laten.

Activeer tijdelijk werklozen ten laatste na 2 maanden

• Hoewel tijdelijke werkloosheid een belangrijke schokdemper is voor vele ondernemingen, bestaat het risico dat werknemers er te lang zullen in blijven, wat hun toekomstige kansen op werk vermindert.

• Normaliter komen deze werklozen na 3 tot 6 maanden beschikbaar, wat wil zeggen dat ze op de radar komen van de bemiddelingsdiensten (VDAB). Maar deze beschikbaarheid is nu opgeschort wat het moeilijk maakt om vanuit de gewestelijke bemiddelingsdiensten een aanbod uit te rollen.

• Voka stelt voor om tijdelijk werklozen beschikbaar te maken na 2 maanden zodat er kan ingezet worden op vorming of het tijdelijk opnemen van een job elders. Niet om te straffen, wel om te anticiperen en te activeren.

Versoepel het Vlaams Opleidingsverlof en verhoog de opleidingscheques

• Reeds voor de coronacrisis was er al een kwalitatieve mismatch die samen met de vergrijzing leidde tot een ongeziene krapte. Door de huidige crisis zal het belang van de juiste competenties en skills enkel maar toenemen.

• Er bestaan vandaag diverse opleidingsmaatregelen maar ze worden te beperkt toegepast en/of opgenomen.

• Voka stelt voor om deze maatregelen te versoepelen, te verhogen alsook in het Vlaams Opleidingsverlof toe te staan dat werkgevers het initiatief nemen om hun werknemers op te leiden. Het zou een aanvulling kunnen zijn op de tewerkstelling die nog niet voltijds kan aanvatten en zodoende kunnen leiden tot duaal leren en werken.

Geef een boost aan digitale opleidingen

• Net zoals ondernemingen nu hun arbeidsorganisatie moeten aanpassen, geldt dat ook voor opleidingsverstrekkers. Deze waren en zijn nog overwegend klassikaal ingericht maar moeten nu op korte tijd – waar mogelijk – digitaal worden aangeboden.

• Diverse digitale opleidingen worden vandaag nog niet erkend binnen het Vlaams Opleidingsverlof. Voka vraagt dat op korte termijn de regelgeving wordt aangepast zodat ook digitale opleidingen in aanmerking komen voor steun.

• Daarnaast vraagt Voka dat als de overheid digitale opleidingen aanmoedigt, zij dit doet volgens een level playing field ten aanzien van alle marktspelers en zich niet beperkt tot publieke actoren.

Moderniseer de wet-Renault zodat de ontslagprocedure meer gericht is op activering

• Het valt te verwachten dat er diverse herstructureringen zullen plaatsvinden het komende jaar.

• De huidige procedures conform de wet-Renault lopen te lang. Bovendien gaat het daar voornamelijk over het onderhandelen van de ontslagvergoeding, zelden over het bieden van perspectief op een andere job via vorming.
• Voka stelt voor om de procedure te verkorten, daarbij de activerende ontslagvergoeding (voor vorming) uit te werken en ook in te zetten op een opleidingsplan.